Ngành hàng không không chỉ có tính chu kỳ và mùa vụ cao mà còn bị ảnh hưởng đáng kể bởi những cú sốc bên ngoài như khủng bố, dịch bệnh, biến động giá nhiên liệu…. Cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 đã khiến ngành hàng không thiệt hại khoảng 5,2 tỷ USD. Tại Mỹ, ngành hàng không báo cáo thu nhập ròng là âm trong 23 năm kể từ khi bãi bỏ quy định điều chỉnh kinh doanh hàng không cách đây 36 năm. Một yếu tố quan trọng trong quá trình phát triển của ngành là sự thay đổi dần dần quyền thống trị về mặt hành khách, từ Bắc Mỹ và Châu Âu sang thị trường châu Á-Thái Bình Dương đang phát triển không ngừng. Số lượng hành khách bay hàng năm ở Mỹ tăng từ 665 triệu năm 1990 lên 798 triệu vào năm 20161. Tuy nhiên, trong cùng thời gian đó, số lượng hành khách ở Đông Á và Thái Bình Dương đã tăng từ 117 triệu lên hơn 700 triệu. Do điều kiện kinh tế được cải thiện, Trung Quốc và Ấn Độ, với dân số đông nhất, dự kiến ​​sẽ là thị trường vận tải hàng không thống trị trong tương lai.

1.1 Ngành công nghiệp hàng không

Hệ số tải đang ở mức kỷ lục. Các dòng giá trị mới đang làm tăng doanh thu phụ trợ. Và các liên doanh và các hình thức hợp tác khác đang nâng cao hiệu quả và tăng sự lựa chọn của người tiêu dùng đồng thời thúc đẩy cạnh tranh mạnh mẽ.

-Tony Tyler, Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA), 2016

Với tỷ suất lợi nhuận khá mỏng, tình hình tài chính của ngành hàng không phụ thuộc rất nhiều vào điều kiện kinh tế toàn cầu và mức độ cạnh tranh. Nhu cầu đối với ngành này mang tính thời vụ cao, mang tính chu kỳ và bị ảnh hưởng bởi các cú sốc bên ngoài, chẳng hạn như thiên tai và khủng bố. Ví dụ hàng loạt vụ tấn công khủng bố và bất ổn kinh tế ở châu Âu đã khiến hành khách hủy bỏ kế hoạch du lịch, dẫn đến thu nhập năm 2016 sụt giảm. Lợi nhuận lại tăng vọt trong thời kỳ kinh tế bùng nổ và trong thời kỳ khó khăn, các hãng vận tải buộc phải cắt giảm công suất và có thể phá sản. Mặc dù có một số trường hợp ngoại lệ (Southwest Airlines và Ryanair), các nhà đầu tư sẽ khó tìm được một ngành kém hơn. Tuy nhiên, có những dấu hiệu cho thấy ngành này cuối cùng có thể đang hướng tới trạng thái cân bằng lâu dài, bền vững, trong đó lợi nhuận tổng thể của hãng hàng không có thể ở mức bình thường - không ngoạn mục nhưng phù hợp với các ngành khác. Trong lịch sử, ngành hàng không đã tạo ra tỉ suất sinh lời trên vốn đầu tư (ROIC) thấp hơn nhiều so với chi phí vốn bình quân gia quyền (WACC). Năm 2015 đánh dấu lần đầu tiên ngành này, được hỗ trợ bởi giá dầu giảm và sự hợp nhất, đã mang lại lợi tức cho các chủ sở hữu vốn cổ phần. Hơn nữa, một loạt các vụ phá sản và sáp nhập trong thập kỷ qua đã làm giảm số lượng các hãng vận tải lớn từ 10 xuống còn 4. Năm 2015, bốn hãng hàng không Hoa Kỳ - American Airlines, Southwest Airlines, Delta Air Lines và United Airlines - kiểm soát khoảng 80% thị phần. Vào tháng 1 năm 2017, Aeroflot đã nộp đơn xin phá sản các công ty con là Orenair, Donavia, theo Air Transport World.

         Các hãng hàng không thế giới đã vận chuyển gần 3,6 tỷ hành khách vào năm 2015. Con số này dự kiến ​​sẽ tăng gấp đôi trong 20 năm tới. Trong lịch sử, các hộ gia đình có thu nhập cao đi du lịch thường xuyên hơn các hộ gia đình có thu nhập thấp và các nền kinh tế mới nổi như Châu Á - Thái Bình Dương và Châu Mỹ Latinh có thể sẽ chứng kiến ​​mức tăng trưởng vận tài mạnh nhất. Số lượng hành khách ở Hoa Kỳ được dự đoán sẽ tăng từ 798 triệu năm 2016 lên 1,45 tỷ vào năm 2035. Kể từ khi có Đạo luật bãi bỏ quy định hàng không Hoa Kỳ năm 1978, ngành hàng không Hoa Kỳ (và ở một mức độ nhất định nào đó là ngành hàng không toàn cầu) gắn liền với đặc trưng là sự biến động. Sự biến động này tạo ra các vụ phá sản, sa thải nhân công hoặc cắt giảm lương nhân viên, thất thoát tài sản của cổ đông và sự bất ổn lớn trên thị trường. Sau những thời kỳ có doanh thu cao là những thời kỳ suy thoái về kinh tế. Suy thoái kinh tế gần đây nhất diễn ra sau vụ tấn công khủng bố ngày 11 tháng 9 năm 2001 và suy thoái kinh tế năm 2008 và 2009.

         Trước khi bãi bỏ quy định, ngành hàng không tương đối ổn định với mức lỗ tối thiểu và lợi nhuận tốt. Tuy nhiên, cũng rõ ràng rằng tình trạng này chủ yếu là do quy định của chính phủ hầu như loại bỏ mọi cạnh tranh giữa các hãng hàng không và chắc chắn đã ngăn cản các đối thủ cạnh tranh mới gia nhập thị trường. Người thua cuộc lớn nhất là hành khách phải trả giá vé được ấn định để trang trải chi phí hàng không trung bình, không được phép giảm giá cạnh tranh. Mặc dù việc bãi bỏ quy định dường như đã gây ra tổn thất tài chính lớn, nhưng nó cũng khiến những hãng hàng không không thể vượt qua được cuộc cạnh tranh có ý nghĩa đầu tiên của họ.

Các hãng hàng không tiếp tục mang lại kết quả mạnh mẽ. Năm nay chúng tôi kỳ vọng lợi nhuận ròng kỷ lục là 35,6 tỷ USD. Mặc dù điều kiện năm 2017 sẽ khó khăn hơn do giá dầu tăng nhưng chúng tôi dự báo ngành này sẽ kiếm được 29,8 tỷ USD. Đó là một cuộc hạ cánh rất nhẹ nhàng và an toàn trong lãnh thổ có lợi nhuận. Ba năm này là thành tích tốt nhất trong lịch sử ngành - bất chấp nhiều điều không chắc chắn mà chúng ta phải đối mặt. Quả thực, có rất nhiều rủi ro - trong đó có chính trị, kinh tế và an ninh. Và kiểm soát chi phí vẫn là một cuộc chiến không ngừng trong ngành siêu cạnh tranh của chúng ta.

-Alexandre de Juniac, Tổng Giám đốc và Giám đốc điều hành IATA

Mặt khác, việc bãi bỏ quy định đã mở ra cơ hội cho một số hãng hàng không, chẳng hạn như Southwest Airlines và Ryanair, đạt được một số lợi nhuận lớn nhất trong lịch sử ngành. Hình 1.1 thể hiện xu hướng biến động này.